ورنی، این دست‌بافته‌ی اصیل و کهن، روایتگر تاریخ، فرهنگ و هویت عشایر ایران است. این هنر ارزشمند که در میان عشایر آذربایجان، ارس‌باران و مناطق مختلف ایران بافته می‌شود، نه تنها یک زیرانداز، بلکه صفحه‌ای از زندگی، آرزوها و باورهای بافندگان آن است. در این مقاله به بررسی اصالت ورنی، ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن و داستان‌هایی که در تار و پودش نهفته، می‌پردازیم.

ورنی چیست؟

ورنی (یا سوماک) نوعی گلیم یک‌رو است که با تکنیک پیچشی خاصی بافته می‌شود. این دست‌بافته بدون پرز است و برخلاف فرش‌های معمولی، نقش و نگارهای آن نه با گره، بلکه با پیچیدن نخ‌های رنگی به دور تارهای چله ایجاد می‌شود. این ویژگی، ورنی را سبک‌تر، مقاوم‌تر و خاص‌تر می‌کند.

اصالت و تاریخچه‌ی ورنی

ورنی ریشه در فرهنگ عشایری ایران دارد و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع دستی عشایر آذربایجان شرقی، اردبیل و مناطق اطراف رود ارس شناخته می‌شود. گفته می‌شود این هنر از دوران باستان در میان ایل‌ها و عشایر رایج بوده و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. طرح‌های ورنی برگرفته از طبیعت، حیوانات، باورهای اساطیری و زندگی روزمره‌ی عشایر است و هر قطعه‌ی آن حامل پیامی از گذشته‌های دور است.

ویژگی‌های خاص ورنی

۱. طرح و نقوش منحصر‌به‌فرد

طرح‌های ورنی معمولاً شامل نقوش هندسی، حیوانات اساطیری مانند قوچ، اسب، آهو و پرندگان، همچنین نمادهای طبیعی همچون درختان و گل‌ها هستند. هر نقش دارای معنا و مفهوم خاصی است؛ مثلاً تصویر قوچ نشان‌دهنده‌ی قدرت و باروری است، درحالی‌که اسب نمادی از آزادی و حرکت به‌شمار می‌رود.

۲. رنگ‌های طبیعی و ماندگار

یکی از جذابیت‌های ورنی، استفاده از رنگ‌های گیاهی و طبیعی است که در طول زمان زیبایی خود را حفظ می‌کنند. رنگ‌های قرمز، آبی، زرد و سبز که از گیاهانی چون روناس، نیل، پوست گردو و زعفران به‌دست می‌آیند، جلوه‌ای خاص به این دست‌بافته‌ی ارزشمند می‌بخشند.

۳. سبک، مقاوم و کاربردی

ورنی به دلیل نوع بافت خاص خود بسیار سبک و مقاوم است. همین ویژگی باعث شده تا علاوه بر زیرانداز، در مواردی مانند پشتی، کیف، رومیزی و حتی تابلوهای تزئینی نیز مورد استفاده قرار گیرد.

داستانی که ورنی روایت می‌کند

هر ورنی داستانی دارد که در نقش و رنگ‌هایش نهفته است. دختران عشایر هنگام بافتن ورنی، روایتگر زندگی خود می‌شوند. آن‌ها آرزوهایشان را در نقش‌ها می‌بافند، عشق‌شان را در تارها می‌تنند و باورهایشان را در هر گره جای می‌دهند. برای مثال، ممکن است طرحی از دو آهو در کنار هم نشانی از دلدادگی و وصال باشد یا نقشی از آسمان پرستاره نشان‌دهنده‌ی امید به آینده.

ورنی؛ تلفیق هنر و هویت

ورنی نه‌تنها یک دست‌بافته، بلکه نماد فرهنگ و اصالت ایرانی است. این هنر که قرن‌ها از دست‌های توانمند زنان و دختران عشایر زاده شده، امروز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین میراث‌های فرهنگی کشور شناخته می‌شود. حمایت از ورنی و معرفی آن به بازارهای جهانی می‌تواند راهی برای حفظ و احیای این هنر کهن باشد.

جمع‌بندی

ورنی، با اصالت دیرینه و طرح‌های بی‌بدیل خود، یکی از ارزشمندترین دست‌بافته‌های ایران است. هر ورنی روایتگر داستانی از گذشته و فرهنگی غنی است که باید آن را شناخت، حفظ کرد و به نسل‌های آینده منتقل نمود. اگر به دنبال اثری هنری، زیبا و سرشار از هویت ایرانی هستید، ورنی انتخابی بی‌نظیر خواهد بود.

آیا شما هم تجربه‌ای با ورنی داشته‌اید؟ نظرتان را با ما در میان بگذارید.